پرستار طاعون2023-07-21
تاریخچه پرستاری مدیریت سلامت
برای این لباس محفظهای جلوی بینی طراحی شدهاست که بسیاری این ماسک را شبیه به پرندگان کردهاست. این منقار برای جای گذاری گیاهان دارویی و ضد عفونت طاعون طراحی شدهاست.[۱۲] محافظ پردهٔ جلوی چشم ودستکش از ابریشم بسیار نازک ساخته شدهاست. سرایت به بیماری از راه تماس با مایعات و لباسهای آلوده به باسیل یا تنفس قطرات معلق در هوا، که با عطسه یا سرفهٔ بیماران به محیط بیرون راه مییاند، انجام میگیرد. طاعون ریوی نسبت به طاعون خیارکی نادر است، اما به شدت مسری و به مراتب کشندهتر است. طاعون ریوی هنگامی رخ میدهد که باسیل یرسینیا پستیس مستقیماً از طریق ریه وارد بدن میشود (نه از طریق پوست).
شاید برای شما عجیب باشد که در قرن بیست و یکم هنوز درباره بیماری طاعون صحبت میشود! اما خوب است بدانید که در فاصله سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵، بیش از ۵۰۰ مورد مرگ ناشی از آن گزارش شده است. متاسفانه ابتلا به این بیماری هنوز در بخشهایی از جهان میتواند تهدیدکننده زندگی باشد. این مقاله اطلاعات مفیدی درباره راههای ابتلا، انواع این بیماری و داروهای مرتبط با آن در اختیار شما قرار میدهد. میتوانید از بخش مشاوره آنلاین پزشکی بهترین پزشک را انتخاب و با او صحبت کنید. در سال ۱۳۲۱ شمسی نخستین آموزشگاه پرستاری غیر دولتی ایر ان به همت شرکت ملی نفت ایران آغاز شد.
این مراقبتها شامل تجویز آنتیبیوتیکها و درمانهای حمایتی است. همچنین جداسازی بیمار برای جلوگیری از انتشار بیماری ضروری است. یکی از شناختهشدهترین همهگیریهای تاریخی طاعون، همهگیری مرگ سیاه در قرون وسطی است. این همهگیری باعث کشته شدن میلیونها نفر در اروپا و آسیا شد. تخمین زده میشود که 30 تا 50 درصد از جمعیت اروپا در آن زمان کشته شدند. بیماری طاعون نشخوارکنندگان نوعی بیماری در میان گوسفندان و بزهای وحشی است که میتواند موجب مرگ آنها شود.
این دوره از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۳ میلادی به ویژه به عنوان “طاعون سیاه” مشهور است که میلیونها نفر را به مرگ کشاند و جوامع را در وحشت و ناتوانی فرو برد. در سال ۱۳۴۷ میلادی، کشتیهایی که از آسیا میآمدند، باعث ایجاد طاعون و مرگ یک چهارم تا یک سوم جمعیت اروپا طی سه سال شدند. از سال ۱۶۰۰ تا ۱۸۰۰ میلادی، اروپای پروتستان دارای چند بیمارستان درخور توجه بود، ولی هیچ سیستم پرستاری منظم و مرتبی نداشت. تضعیف نقش زن باعث شد که فعالیت پزشکان و پرستاران زن محدود به کمک به همسایگان و خانوادههای خود شود که بدون حقوق بود و دارای ظرفیت شناخته شدهای نبود. در کشورهای کاتولیک راهبهها در بیمارستانها خدمت پرستاری ارائه میدادند. نقش رهبری در این زمینه به عهده بنیاد خیریه دختران سن وینست دو پل بود که در سال ۱۶۳۳ بنیان گذاشته شد.
طاعون از دیرباز به عنوان یک سلاح بیولوژیکی کاربرد داشتهاست. ژاپنیها در جنگ جهانی دوم تحقیقات گستردهای در مورد پرورش و رهاسازی ککهای آلوده به طاعون در اراضی دشمن انجام دادند و نمونههایی از بمبهای حاوی تعداد زیادی موش و کک را ساختند. آنها در جریان همین آزمایشها گروهی از زندانیان غیرنظامی و اسیران جنگی چینی، کرهای و منچوری را به طاعون مبتلا کردند. درصورتی که بیمار بهموقع تحت علاج قرار نگیرد، علایم هشدار دهندهای همچون افزایش تعداد ضربانهای قلب، آشفتگی و هذیان ظاهر میشوند. موکسیفلوکساسین هم یکی دیگر از آنتی بیوتیکهای خوراکی پرکاربرد از خانواده کینولونها است. استفاده از آن برای درمان بیماریهای ویروسی توصیه نمیشود.
مدت زمان درمان ممکن است به عوامل مختلفی مانند نوع طاعون و شدت علائم بستگی داشته باشد. در کل، تاریخچه طاعون نشاندهنده چگونگی اثرات یک بیماری مهلک بر تاریخ و تمدن انسان است و درک این تاریخچه میتواند به ما در مقابله با چالشهای بهداشتی و پزشکی آینده کمک کند. مری کک طوری ساخته شده است که به طور منظم باز و بسته می شود و مواد مصرفی را به داخل معده هدایت می نماید. همچنین، آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه ایکس میتواند برای شناسایی مشکلات ریوی در طاعون ریوی کمککننده باشد. در صورت مشکوک بودن به طاعون، درمان فوری و آزمایشهای دقیق برای تأیید بیماری ضروری است. شایعترین نوع طاعون که باعث تورم غدد لنفاوی یا خیارک میشود.
تا سال ۵۳۴، میلیونها نفر به دلیل این اپیدمی درگذشتند. این دوره به نام “مرگ سیاه” یا “طاعون سیاه” هم شناخته میشود به دلیل رنگ تیره و مشکی پوست متاثرین از بیماری. همچنین بیماری طاعون می تواند از طریق راه تنفسی، از بیماری که به طاعون خیارکی دچار است به فرد سالم منتقل شود. در ایالات متحده هرساله به طور معمول حدود ۵ تا ۱۰ مورد طاعون انسانی گزارش می شود. بیشتر موارد طاعون در ماه های تابستان که جوندگان و کک ها فعال ترند رخ میدهد. همواره گمانه زنیهایی بر این که این لباس واقعا در روم باستان وجود داشته باشد هست ولی امروز این موضوع اثبات نشدهاست و پژوهشگران میگویند طراحی و هم ساخت این لباس در زمان رنسانس به وجود آمده است.
انواع طاعون عبارت است از طاعون خیارکی، سپتی سمیک (طاعون سیاه)،مننژیت طاعونی، طاعون ریوی و فارنژیت طاعونی. طاعون خیارکی متداول ترین حالت طاعون است که طی نیش کک یا گازگرفتگی توسط موش آلوده به باسیل به وجود میآید. علایم طاعون خیارکی عبارتند از لرز و تب بالا، سرگیجه، درد شدید عضلات و مفاصل، کوفتگی و سر درد. پس از ۲۴ ساعت، خیارکهایی بر روی بدن بیمار به وجود میآیند. وقتی باکتری عامل بیماری طاعون وارد جریان خون شود، فرد به طاعون سپتیسمی مبتلا میشود.
طاعون نه تنها تأثیرات بالینی داشته است بلکه اثرات گستردهتری نیز داشته است. این بیماری به عنوان نمادی از مرگ و نابودی در ادبیات و هنر به تصویر کشیده شده و اثرات فرهنگی گستردهای داشته است. همچنین، تأثیرات اقتصادی و اجتماعی مختلفی را در جوامع باقی گذاشته است. در ایران، واکسن طاعون مخصوص حیوانات نشخوارکننده کوچک مانند گوسفند و بز تولید شده است. این واکسن با نام «واکسن طاعون نشخوارکنندگان کوچک» توسط شرکت رازی ساخته شده و برای محافظت از این حیوانات در برابر طاعون مورد استفاده قرار میگیرد. طاعون ریوی و سپتیسمیک نیاز به درمان فوری دارند و میتوانند کشنده باشند اگر به موقع درمان نشوند.
طاعون می تواند از طریق خراش ها و یا حیوانات اهلی آلوده گسترش یابد. اگر یک بریدگی در پوست شما وجود داشته باشد و در تماس با خون حیوان آلوده باشد، باکتری ها هم چنین می توانند به بدنتان وارد شوند. گربه ها و سگ های خانگی می توانند آلوده به طاعون ناشی از کهنه فروشان و یا خوردن جوندگان عفونی باشند. طاعون پنومونیک که ریه ها را آلوده می کنند، با تنفس قطرات عفونی پخش شده در هوا که توسط حیوان یا فرد بیمار است، منتقل می شود. طاعون، به عنوان مرگ سیاه در دوران قرون وسطی معروف بود،اما امروزه کم تر از 5000 نفر در سراسر جهان به آن مبتلا می شوند.اگر با آنتی بیوتیک ها بدون معطلی درمان نشود می تواند کشنده باشد.
از جمله آنتی بیوتیک های مؤثر بر بیماری میتوان به استرپتومایسن، تتراسایکلین، کلرامفنیکل، کوتویموکسازول و سولفا دیازین اشاره کرد. با این حال، اگر قصد سفر به مناطق آلوده به طاعون را دارید یا با حیوانات آلوده در تماس بودهاید، مشاوره با پزشک بسیار مهم است. طاعون در قرون وسطی به سبب کُشندگی بالایش به «مرگ سیاه» بود و حتی امروزه، سالانه در سراسر جهان کمتر از ۵۰۰۰ نفر را آلوده میکند. همچنین میتوان طاعون مِنَنژ را نام برد که زمانی اتفاق میافتد که باکتری از سد خونی مغزی عبور میگذرد و مننژیت (التهاب مننژ) پدیدمیآورد. پرستاری از شروع جنگهایاولیه در صدر اسلام در میادین جنگها شروعگردیده و تاریخ هزار ساله دارد. در تاریخ از زنان دیگری نیز به عنوان پرستاران صدر اسلام نام برده شده است.
طاعون ریوی میتواند از طریق راه تنفسی، از بیماری که به طاعون خیارکی دچار است به فرد سالم منتقل شود. ابتلا به بیماری از راه تماس با مایعات و لباسهای آلوده به باسیل یا تنفس قطرکهای معلق در هوا که با عطسه یا سرفهٔ بیماران به محیط بیرون راه مییابند، رخ میدهد. در این حالت، دورهٔ نهفتگی بیماری چند ساعت بیشتر طول نمیکشد. نخستین علایم، تب، سرفهٔ شدید، اختلال در تنفس و استفراغ خون چرکآلود میباشد. طاعون ریوی، حتی با درمان آنتیبیوتیکی نیز بسیار کشنده است و فرد را در حداکثر سه روز از پای درمیآورد.
الکساندر یرسین پس از سالها پژوهش، طاعون را در سال ۱۸۹۴م (1273ش) در انستیتو پاستور فرانسه کشف کرد. طاعون همچنان در برخی مناطق جهان وجود دارد و جان مردمان را به خطر میاندازد. طاعون خیارکی متداولترین حالت طاعون است که طی نیش کک یا گازگرفتگی توسط موش آلوده به باسیل به وجود میآید. طاعون ابتدا باعث مرگ تعداد بسیار زیادی از موشها میشود؛ بنابراین، ککها به دنبال میزبان دیگر، به انسانها یا حیوانات خانگی حمله کرده و باعث آلودگی آنها میشوند. دورهٔ نهفتگی بیماری طاعون خیارکی بین دو تا شش روز طول میکشد.
علاوه بر اثرات بالینی، طاعون تأثیرات جدی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز داشته است. این بیماری باعث کاهش جمعیت، نابسامانی اقتصادی، و تغییرات در نظامهای اجتماعی و فرهنگی شده است. همچنین، طاعون در ادبیات، هنر و فرهنگ عامه به عنوان نمادی از مرگ و آفت شناخته شده و تأثیرات آن در افکار و تاریخ جهانی را به خوبی بازتاب داده است. در سال ۱۸۹۹ شورای بینالمللی پرستاران (آی سی ان) به عنوان فدراسیونی جهانی از سازمانهای پرستاری دنیا در لندن تشکیل شد. این سازمان در واقع یک انجمن متشکل از ۱۳۰ انجمن حرفهای پرستاری ملی است و رسالت آن نمایندگی میلیونها پرستار در سراسرجهان میباشد.
وقتی کک مبتلا به طاعون موش را گاز میگیرد، باکتری طاعون را به او منتقل میکند. سپس ککهای دیگر با گاز گرفتن آن موش صحرایی به این بیماری مبتلا میشوند و با گاز گرفتن انسان آن را به انسان منتقل میکنند. این نوع به نسبت نادر است اما شدت آن مسریتر و به مراتب کشندهتر است. بیماری طاعون ریوی هنگامی رخ میدهد که باسیل یرسینیا پستیس مستقیما از طریق ریه وارد میشود. این نوع میتواند از طریق راه تنفسی از بیماری که به نوع خیارکی دچار است به فرد سالم انتقال داده شود. سرایت این بیماری از راه تماس با مایعات و لباسهای آلوده به باسیل یا تنفس قطرات معلق در هوا که با عطسه یا سرفه بیماران به محیط بیرون راه مییابند نیز انجام میگیرد.
انواع موضعی آن هم به شکل قطره برای درمان عفونتهای باکتریایی گوش و چشم مناسب است. این بیماری بیشتر فقط در چند کشور در سراسر جهان رخ می دهد. در ایالات متحده، این بیماری سالانه چند نفر را در مناطق روستایی یا نیمه روستایی ایالت های غربی مبتلا می کند. اولین گزارشهای طاعون به قرن چهارم قبل از میلاد بازمیگردد که این بیماری در نواحی مختلف جهان، از جمله چین، هند، مصر و رم، ظاهر شد. بیشترین شهرت این بیماری در دوره قرون وسطی است که اوج گرفت و به عنوان “مرگ سیاه” به یاد ماند.
اختلالات انعقادی خون و لکههای قرمز و سیاه بر روی پوست از علائم مهم است. این شرایط میتواند به نارسایی ارگانها و مرگ سریع منجر شود. آگاهی از این علائم اولیه طاعون و تشخیص زودهنگام بیماری بسیار مهم است. این کار میتواند در درمان و مهار سرایت بیماری نقش مهمی داشته باشد. در این بخش به بررسی مهمترین نشانههای ابتدایی طاعون میپردازیم. تاریخچه طاعون نشان میدهد که این بیماری همیشه تهدیدی جدی برای بشر بوده است.
برای پیشگیری باید به کنترل جمعیت جوندگان و استفاده از حشرهکشها توجه کرد. کمپینگ، شکار یا پیاده روی در مناطقی که حیوانات مبتلا به طاعون در آن ساکن هستند، می تواند خطر گزیده شدن توسط یک کک آلوده را افزایش دهند. انسان میتواند با دستزدن به پوست یا مایعات بدن حیوان آلوده، به طاعون مبتلا شود. مثلا اگر یک شکارچی، پوست خرگوش آلوده به باکتری طاعون را بدون دستکش و تجهیزات ایمنی جدا کند، در معرض آلودهشدن به طاعون قرار میگیرد. عفونت با طاعون بسیار نادر است و سالانه تنها چند هزار نفر به این بیماری مبتلا می شوند.
با توجه به این معنا هرگونه مراقبت و مواظبتی که فرد از فرد دیگری اعم از بیمار یا سالم به عمل آورد پرستاری نامیده می شود. تاریخ پرستاری به طور جدایی ناپذیری با تاریخ رشته پزشکی پیوند دارد. قدیمی ترین نوشته های موجود در رابطه با پزشکی و مراقبت، از شرق باستان به دست آمده اند. در 1830م (1209ش) طاعون خلیج فارس را فرا گرفت و در پاییزش ابتدا تبریز و سپس شمال ایران را درنوردید. این همهگیری 30هزار نفر را به کشتن داد و موجب انتقال پایتخت ایران از تبریز به اردبیل شد.
♦ آلودگي شديد جوندگان شهري، موجب همه گيري حيواني و انساني طاعون مي شود و انسان، نقش ميزبان اتفاقي را ايفاء مي كند. پزشک مخاط (خلط) یا مایعات را از راههای هوایی با استفاده از یک لوله کوچک انعطافپذیر که از طریق دهان یا بینی و پایین گلو وارد میشود جمعآوری میکند تا طاعون پنومونی را آزمایش کند (آندوسکوپی). شما همچنین می توانید از طریق آنلاین امن ما درخواست قرار ملاقات دهید پورتال بیمار. تشخیص طاعون از طریق آزمایشات کشت خون، آزمایشات میکروسکوپی و ایمونوفلورسنت صورت می گیرد. از این رو، مطلب پیش رو از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به این اختصاص دادهایم که طاعون چیست. برای چک کردن طاعون پنومونیک، پزشک خلط یا مایع را از مجاری تنفسیتان با استفاده از یک لوله انعطاف پذیر از طریق بینی یا دهان و یا گلویتان خواهد گرفت (آندوسکوپی).
این دوره شامل اپیدمیهای معروفی چون طاعون لندن در سال ۱۶۶۵ و اپیدمی طاعون هند در سال ۱۹۹۴ میلادی بود. تاریخ طاعون یک داستان تراژیک و پیچیده در پیشرفت انسان در جهان است. این بیماری واگیرانی که باعث مرگ و خرابکاری هنگفتی شد، تاثیر بسزایی بر تاریخ جهان گذاشته است. داستان طاعون به عنوان یکی از بزرگترین واپسینهای تاریخی انسان، از ابتدای ظهورش تا دوران حاضر پیچیده و جذاب است. جدا سازی بیماران و آغشته کردن البسه و وسایل آنها با حشره کشهای موثر بر ککهای محلی در مبتلایان به طاعون خیارکی که فاقد سرفه هستند و تصویر رادیوگرافی ریه آنها طبیعی است. امروزه با استفاده از آنتی بیوتیک میتوان بیماری را درمان کرد و از میزان مرگ و میر ناشی از بیماری کاست.
یکی دو سال بعد طاعون دوباره در بوشهر ظاهر شد و جان 750 را گرفت و 4000 واکسیناسیون در آنجا انجام شد. در سالهای ۶۲۷–۶۲۸ میلادی، «طاعون شیرویه» سراسر استانهای باختری شاهنشاهی ساسانیان، بویژه میانرودان را در هم نوردید و باعث کشتن نیمی از جمعیت آن استانهای شاهنشاهی و از جمله شاهنشاهِ ساسانی شد. • استفراغ و داشتن درد شکم نیز از نشانه های بیماری طاعون می باشد. این بیماری انواع مختلفی دارد که هر یک روش ابتلا و علائم متفاوتی دارند. لخته های خونی در رگ های خونی کوچک انگشتان و انگشتان پا می تواند جریان خون را مختل کند و باعث مرگ بافت شود. بخش هایی از انگشتان دست و پا که مرده اند، ممکن است نیاز به قطع شدن داشته باشند.
طاعون خیارکی با تورم و التهاب در غدد لنفاوی شناخته میشود. این تورم معمولاً در کشاله ران، بغل و گردن دیده میشود. بیماری های طاعونی در مناطق روستایی و حومه بسیار شایع هستند که جمعیت زیادی دارند، بهداشت ضعیفی دارند و جمعیت جوندگان بالایی دارند. بیش ترین تعداد ابتلا شدگان به طاعون در آفریقا، به ویژه جزیره آفریقا ماداگاسکار است. طاعون همچنین به انسان ها در بخش هایی از آسیا و آمریکای جنوبی سرایت کرده است.
– از عوارض بیماری طاعون می توان به عوارض ریوی و چشمی و کوری اشاره کرد. اولین علایم، تب، سرفهٔ شدید، اختلال در تنفس و استفراغ خون چرکآلود میباشد. سرایت به بیماری از راه تماس با مایعات و لباسهای آلوده به باسیل یا تنفس قطرات معلق در هوا، که با عطسه یا سرفهٔ بیماران به محیط بیرون راه مییابند، انجام میگیرد. ♦ پستانداران گوشتخوار، نظير سگ و گربه و بسياري از گوشتخواران ديگر، در كانونهاي بومي و همه گير طاعون، مثبت هستند و اين تغييرات سرمي، در اثر خوردن جوندگان مبتلا به طاعون، حاصل مي شود. آزمایشهای تشخیصی طاعون شامل آزمایشهای خونی و کشت باکتری است.
توسعه علم پزشکی و بهبود شرایط بهداشت در قرن بیستم باعث بهبود در مقابله با طاعون شد. اما هنوز هم گزارشهایی از اپیدمیهای طاعون در برخی نقاط دنیا ادامه داشته است. یکی از جالبترین موارد این دوره، اپیدمی طاعون در یوگوسلاوی در دهه ۱۹۷۰ بود که باعث مرگ و میر زیادی شد. درمان طاعون معمولاً با استفاده از آنتیبیوتیکها انجام میشود، اما اگر به موقع تشخیص داده نشود، این بیماری به سرعت ممکن است به مراحل جدی تر و مرگبارتر پیش برود. در سدههای اخیر، انتشار طاعون به میزبانان جدید کاهش یافته است، اما همچنان به عنوان یک خطر جهانی به شمار میآید.
این باکتری اغلب توسط پشههای کُنهای به انسان منتقل میشود. همچنین، ارتباط نزدیک با حیوانات آلوده، مانند موشها و سنجابها، میتواند منجر به ابتلا به طاعون شود. امروزه با استفاده از آنتیبیوتیک می توان بیماری طاعون را درمان کرد، اما تا قرن نوزدهم، درمانی حقیقی برای طاعون وجود نداشت و تنها با کشف باسیل یرسینیا پستیس در سال ۱۸۹۴، دانشمندان در صدد درمان طاعون بر آمدند. طاعون یک بیماری باکتریایی مهم در طول تاریخ است که در حال حاضر، سه نوع عمده از آن وجود دارد. اگرچه گفته میشود که از مشاهده آخرین موارد ابتلا به طاعون در اروپا بیش از نیم قرن میگذرد، اما مواردی از آن همچنان در آسیا، آفریقا و بخشهایی از آمریکا دیده میشود.
طاعون یکی از قدیمیترین بیماریهای شناخته شده است که هنوز بصورت آندمیک در مناطقی از جهان باقی مانده است. عامل بیماری طاعون باکتری یرسینیا پستیس است و در انسان به سه شکل طاعون خیارکی، طاعون ریوی و طاعون سپتیسمیک دیده می شود. فرم ریوی طاعون بر اساس مقررات بین المللی بهداشتی باید سریع به سازمان بهداشت جهانی گزارش شود.مخزن بیماری در طبیعت، جوندگان وحشی هستند که عامل بیماری توسط کک به حیوانات مختلف و انسان منتقل میشود. مهمترین منبع آلودگی انسان، نیش کک آلوده به ویژه گزنوپسیلا کئوپیس است. زندگی در مناطق روستایی و یا شکار حیوانات، تلهگذاری و نگهداری سگ و گربه خطر ابتلا به بیماری را برای انسان زیادتر میکند. باسیل طاعون توسط "یرسین" کشف شد و انتقال آن به انسان از طریق کک در سال 1277 ش.
بیماری طاعون یک بیماری واگیردار است که عامل آن باسیل یرسینیا پستیس است. رشد این باکتری در محیط های حاوی خون و مایعات بافتی و در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد به سرعت اتفاق میافتد. درمان طاعون با استفاده از آنتیبیوتیکهای قوی مانند جنتامایسین، داکسیسایکلین یا سیپروفلوکساسین انجام میشود. شروع سریع درمان میتواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی جلوگیری کند. داکسیسایکلین بهویژه در درمان عفونتهای باکتریایی از جمله طاعون کاربرد دارد. در صورت مشکوک بودن به طاعون، مراجعه سریع به دکتر عفونی و دریافت درمان مناسب حیاتی است.
دولت ایالات متحده دستورالعمل هایی برای درمان و پیشگیری از این بیماری دارد که به عنوان یک سلاح استفاده می شود. کک ها احتمالاً از حیوانات وحشی کوچک یا حیوانات خانگی می آیند. این بیماری توسط باکتری به نام Yersinia pestis ایجاد می شود. باکتری ها در جمعیت حیوانات کوچک و کک های آنها گردش می کنند. اگر فردی مبتلا به طاعون بوبونیک باشد، بوبوها در زیر بغل، کشاله ران یا گردن ظاهر می شوند.
در ایران تاکنون 13 نوع کک، جوندگان وحشی در شهرهای مختلف شناخته شده است که می توانند بیماری طاعون را منتقل کنند. مثلاً کک موش وقتی از بدن موش خون را می مکد می توان خون آلوده به میکروب را با گزش به انسان منتقل کند. انتقال عفونت را میزبانان حیوانی به انسانی، طاعون حیوانی و انتقال آن از انسان به انسان، طاعون انسانی نامیده می شود. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، قارهٔ آفریقا (ماداگاسکار، موزامبیک، تانزانیا، جمهوری دموکراتیک کنگو) و سپس آسیا (هند) بالاترین آمار مبتلایان به طاعون را دارند. این دو قاره به تنهایی ۹۹٪ مناطق طاعونزده در سال ۱۹۹۷ در جهان را تشکیل میدادند.
بیماری طاعون با نام انگلیسی Plague یک بیماری عفونی مشترک بین انسان و سایر پستانداران است که توسط باکتری ایجاد میشود. این بیماری در قرون وسطا به عنوان مرگ سیاه شناخته میشد و جان میلیونها نفر را در اروپا گرفت. انسان معمولا بعد از گزیدهشدن توسط یک کک حامل باکتری یرسینیا پستیس (Yersinia pestis) یا دستزدن به حیوان مبتلا به طاعون، درگیر این بیماری میشود. بیماری طاعون، بیشتر از راه ککهای بدن موش مبتلا، به انسان سرایت میکند. موش صحرایی سیاه مهمترین مسیر انتشار بیماری طاعون است؛ اما برخلاف تصور عمومی، جوندگان مخزن این بیماری نیستند؛ چه بسا خودشان نخستین قربانی آناند و مرگ دستهجمعی موشها میتواند نشانهٔ شیوع طاعون باشد.
با پیشرفت علم پزشکی، داروهای مناسبی برای درمان بیماری طاعون ساخته شد. البته مصرف این داروها بدون تشخیص و درمان بیماری مجاز نیست و لازم است حتما پیش از مصرف، راهنمایی تخصصی بگیرید. مشاوره آنلاین دارویی حال یک انتخاب مناسب برای دسترسی سریع به مشاوره تخصصی دارویی است. در این حالت، دورهٔ نهفتگی بیماری طاعون چند ساعت بیشتر طول نمیکشد. اولین علایم طاعون ریوی، تب، سرفهٔ شدید، اختلال در تنفس و استفراغ خون چرکآلود میباشد. طاعون ریوی، حتی با درمان آنتیبیوتیکی نیز بسیار کشندهاست و فرد را در حد اکثر سه روز از پای درمیآورد.
بیماری طاعون یکی بیماری واگیر دار و خطرناک است توسط کک ها به بدن انسان منتقل می شود و درمان نکردن این بیماری موجب مرگ انسان می شود. این یک آنتی بیوتیک آمینوگلیکوزید است که برای درمان انواع خاصی از عفونتهای باکتریایی مثل طاعون مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو معمولا برای تزریق در عضله یا تزریق وریدی تجویز میشود و بهتر است این کار در یک مرکز بهداشتی و تحت نظر پزشک انجام شود. انسانها و حیوانات مبتلا به طاعون پنومونیک میتوانند باکتریهای آن را در ذرات هوا پخش کنند. اگر این ذرات توسط افراد دیگر تنفس شود، بیماری طاعون به آنها منتقل خواهد شد.
در حال حاضر، واکسن طاعون برای عموم مردم موجود نیست و فقط به افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به این بیماری قرار دارند، مانند کارکنان آزمایشگاهها یا افرادی که در مناطق شیوع طاعون زندگی میکنند، توصیه میشود. این نوع، ریهها را درگیر میکند و میتواند از طریق استنشاق ذرات عفونی منتقل شود. طاعون ریوی سریعتر از سایر انواع پیشرفت میکند و در صورت عدم درمان طی 24 ساعت، خطر مرگ بالایی دارد. در کنار پزشکی سنتی دینی شرقی در پایان قرن پنجم قبل از میلاد مسیح ، پزشکی عقلانی نیز پیشرفت نمود. برای این دوران از علم پزشکی، پزشک سرشناس یونانی بقراط ، در یونان و جهان معنای خاصی دارد. اشخاص دیگری نیز بودند که به نام “ناظر بیماران” شناخته میشدند و نقش آنها نه تنها مواظبت از بیماران بود بلکه به نوعی دستیاران یا همکاران این پزشکان در بیمارستانها بودند.
البته بین 20 تا 40 درصد این بیماران ممکن است به طور ناگهانی، بعد از یک دوره نقاهت طولانی از مرگ نجات یابند. دامپزشکان و دستیاران آن ها ریسک بالایی برای ابتلا به طاعون را دارند. افرادی که در فضای باز کار می کنند در مناطقی که حیوانات آلوده به طاعون در آن ها شایع است، نیز در معرض خطر ابتلا به طاعون هستند. نشانه ها می توانند شامل این موارد عنوان شده در بخش سلامت نمناک شوند. با مرگ جوندگان مبتلا به طاعون، ککهایی که به دنبال منابع جدیدی برای تغذیه هستند، به سراغ حیوانات دیگر میروند. باکتری عامل طاعون از طریق نیشزدن ککها به بدن حیوانات دیگر مثل سگها و گربههای خانگی و سایر پستانداران منتقل میشود و آنها میتوانند این بیماری را به خانه شما وارد کنند.
نوع ناشایع طاعون که علائمی شبیه تونسیلیت دارد و در افرادی دیده میشود که ارتباط نزدیک با بیمارانی که انواع دیگر طاعون را دارند. شما به طور کلی تنها در صورتی که مبتلا به طاعون شده باشید، باکتری پتسیس را در خون خود خواهید داشت. مورخان بر این باورند که کک روی موش ها مسئول 25 میلیون تلفات طاعون بوده است. بر اساس یک مطالعه جدید، مردم حاملان اصلی کک و شپش هستند که طاعون را گسترش می دهند، نه موش ها. طاعون پنومونی می تواند در اثر استنشاق قطرات عفونی یا طاعون بوبونیک یا سپتی سمی درمان نشده که به سمت ریه ها پیشرفت کرده است ایجاد شود.
با گزارش مورد جدید، اقدامات جدی مانند ضدعفونی کردن کلیهی لباسها، قرنطینهی بیمار، تخریب خانه (با جبران خسارت) و ممنوعیت بازسازی در آن مکان انجام شد. طاعون در ایران به مدت 23 سال گزارش نشد تا اینکه در 1947م. طاعون از قدیمیترین بیماریهای عفونی در ایران است که در طول تاریخ اثرات مخربی بر جمعیتش داشته است. در مورد همهگیریهای گذشته در مناطق مختلف جهان، بهویژه ایران، چیزهای زیادی هست که باید دربارهشان بیشتر بدانیم. آزمایشهای خونی و کشت باکتری از نمونههای بدن میتواند علائم را نشان دهد. این تشخیصها بسیار مهم هستند، زیرا درمان سریعتر، شانس بقای بیمار را افزایش میدهد.
اگر طاعون به موقع تشخیص داده نشود و به مراحل پیشرفته برسد، درمان ممکن است دشوارتر باشد. همچنین، اقدامات پیشگیرانه و مدیریت بحران نیز نقش مهمی در کنترل شیوع طاعون دارند. علائم طاعون متنوع هستند اما معمولاً شامل تب، استفراغ، سرفه، تنگی نفس و گلو درد میشوند. در صورت عدم درمان، این علائم به سرعت تشدید میشوند و میتوانند به عوارض جدی از جمله آبسههای آب شونده در لنفاویها، موارد خونریزی در اندامها، و در نهایت، ایجاد شوک و مرگ منجر شوند. باکتری Yersinia pestis، که مسئول ایجاد طاعون است، به عنوان یک باکتری گرم منفی، گرممثبت متوسطهای و شمولی شناخته شده است. این باکتری از طریق گزش انتقال مییابد، اغلب از طریق ملخها که به عنوان میزبان انتقالی عمده شناخته میشوند.
عامل اصلی انتقال طاعون به انسان اغلب به وسیله گزش پشهها و یکی از مهمترین گونهها، پشههای پلیسیتی (Pulex irritans)، است. در صورتی که کمتر از ۴۸ ساعت از شروع درمان آنتی بیوتیکی در افراد مبتلا به پنومونی طاعونی می گذرد، افرادی که با آنان زندگی می کنند یا در تماس نزدیک با آنها هستند باید از داروهای پیشگیری کننده استفاده کنند. همهگیری چین در سال ۱۸۹۴ به کشف باسیل یرسینیا پستیس توسط الکساندر یرسین انجامید و آخرین اپیدمی فراگیر طاعون بود. به گونهای که از سال ۱۳۶۵ آموزش پرستاری در جهت فلسفه جامع گرا، جامعه نگر و جامع نگر گامهای موثری برداشته است.در سال ۱۳۶۹ انجمن پرستاری ایران بعنوان اولین تشکل صنفی پرستاری بعد از انقلاب تاسیس گردید. در سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۸ به ترتیب آموزشگاههای پرستاری شرکت نفت آبادان ۱۳۲۰، هلال احمر همدان ۱۳۲۷، تهران ۱۳۲۸، نمازی شیراز ۱۳۳۳ و جرجانی مشهد ۱۳۳۸ تاسیس شدند. انجمن صنفی پرستاران در سال ۱۳۳۶ تشکیل شد و این انجمن به شورای بینالمللی پرستاری پیوست.
شکل زیر- مناطق درگیر طاعون در مناطق مختلف ایران در طول تاریخ؛ استان کردستان که منطقه بومی طاعون در 100 سال اخیر بوده است بزرگ تر نشان داده شده است. همچنین مطالعه اخیر 15 ساله به محوریت پایگاه تحقیقاتی بیماری های نوپدید و بازپدید (اکنلو)، مابین استان کردستان و همدان، حاکی از حضور عفونت فعال در جوندگان منطقه بوده است که نشان دهنده فعال بودن کانون بیماری در این منطقه است. این بیماری بیشتر در جمعیت های جوندگان و کک های آنها در مناطق روستایی و نیمه روستایی زنده می ماند. همچنین در شهرهایی با ازدحام بیش از حد، بهداشت ضعیف یا جمعیت موشهای بزرگ رخ داده است. طاعون پنومونیک می تواند از حیوانات به انسان یا از انسان به انسان منتقل شود. هنگام سرفه یا عطسه یک فرد یا حیوان، قطرات ریز موجود در هوا می توانند حامل باکتری باشند.
بیماری طاعون شدیدا در طول تاریخ خسارات جانی و مالی اسف باری در سرار جهان پدید آورده است. متاسفانه علی رغم رشد دانش پزشکی و وجود درمانهای اثر بخش، کارشناسان بر این باور هستند که احتمال وقوع همه گیری این بیماری هنوز هم وجود دارد. به ویژه در مناطق خاموشی که قبلا همه درگیر این بیماری بودند نیاز است افراد توجه بیشتری به علائم بیماری طاعون داشته باشند. این بیماری بسیار خطرناک بارها در طول تاریخ باعث بحرانهای شدید اقتصادی، اجتماعی و سیاسی شدهاست. از دوران باستان تا کشف علتِ این بیماری در سال ۱۸۹۴ دستکم سه بار دنیاگیری طاعون، سراسر اروپا، آسیا و آفریقا را فراگرفته است. این پاندمی به مرگ بیش از ۲۰۰ میلیون نفر از مردم اوراسیا انجامید.
با این حال، مکان هایی که فرد بازدید می کند و در آنها زندگی می کند، همچنین شغل و سرگرمی ها، همگی می توانند شانس ابتلا به طاعون را افزایش دهند. در سال ۱۳۴۴ آموزشگاه عالی پرستاری ایران به عضویت شورای عالی پرستاران انگلستان درآمد و در سال ۱۳۴۷ سیستم درسی واحدی در این آموزشگاه به اجراء درآمد. به عنوان یک بیماری عفونی و واگیرانی با تاریخچه تاریخی پرکشش، طاعون یکی از بزرگترین و تراژیکترین پدیدههای پزشکی در تاریخ انسان است. این بیماری از قرون باستان تا به امروز تأثیرات جدی بر جوامع و تمدنهای مختلف گذاشته و به عنوان یک نماد از مرگ و نابودی شناخته شده است. استفاده از آنتیبیوتیکها، بهبود شرایط بهداشت و بهبود نظامهای بهداشتی، بهبود وضعیت معیشتی و شیوههای بهتر مدیریت بحران از عوامل کلیدی در کاهش شیوع طاعون بودهاند. در حال حاضر، درمان با آنتیبیوتیکها در مراحل اولیه بیماری به خوبی جواب میدهد.
دومین آن که معروف به مرگ سیاه است در هند، چین و برخی مناطق روسیه آغاز شد و در سال 1347م (726ش) به اروپای غربی رسید، و همهگیری هنگکنگ در سال 1855م (1234ش) که از استان یوننان چین آغاز شد سومین مورد است. وجود باکتریِ عامل طاعون در سراسر جهان گزارش شده است، چنانکه برخی از کانونهای بومی این آفت هنوز در آسیای میانه، عربستان غربی، خاورمیانه، خصوصاً در کردستان ایران، آفریقای مرکزی و جنوبی و شمال غربی هند فعال است. طاعون عفونتی خون در ادامهٔ طاعون خیارکی به وجود آمده و نوع شدید شدهٔ آن است که طی تکثیر زیاد باسیلها در دستگاه گردش خون، به صورت بیماری بروز میکند. این حالت هنگامی رخ میدهد که سیستم دفاعی غدد لنفاوی و سایر دفاعهای بدن فعال شدهباشد. ممکن است خیارکهای تشکیل شده آنقدر ریز باشند که دیده نشوند.
عامل طاعون باکتری یرسینیا پستیس است که از طریق ککهای آلوده یا تماس مستقیم با حیوانات ناقل، مانند موشها، خرگوشها و سنجابها، به انسان منتقل میشود. همچنین، حیوانات خانگی مانند گربهها و سگها میتوانند به این بیماری آلوده شوند و با انتقال باکتری، انسانها را در معرض خطر قرار دهند. شیوع طاعون از 1829م (1208ش) تا 1835م (1214ش) و در سال 1870م (1249ش) در غرب ایران هزاران کشته به جا گذاشت و در سال 1876م (1255ش)، ظرف چند ماه، در جنوب ایران منجر به مرگ 1800 تن از جمعیت 8هزار نفری شوشتر شد. این موج دوباره در گیلان گزارش شد و در روستاهایی از جمله سرین بولاغ، سقز و بانه در کردستان دلیل مرگ صدها تن شد. پزشکان ایتالیایی در آن زمان از استانبول برای کمک به بیماران به ایران آمدند.
منبع